Đầu năm, ngân hàng rải gói ưu đãi như tung thiệp cưới, lãi suất đẹp như poster quảng cáo. Chưa kịp mừng lâu, chỉ vài tháng sau, tấm poster ấy rút lại, thay bằng bảng thông báo lãi suất mới lạnh lùng và khô khốc.

Nhóm chịu tác động mạnh nhất? Người trẻ đi vay mua nhà, những người điều kiện tài chính mỏng, ước mơ dày, và thường là người “đặt bút ký trước, thở dài sau”.

Như câu chuyện của chị Phương mà tôi đọc trên Dân trí. Chị đang làm hồ sơ vay theo tiến độ dự án, và lãi suất thì… nhảy như đang tập aerobic. Từ 7% vọt lên 8,7%/năm chỉ trong chưa đầy 4 tháng. Mỗi email thông báo lãi suất mới, với chị, mở ra là thấy dự cảm xấu. Chị bảo: “Kế hoạch tài chính có nguy cơ vỡ trận trước khi kịp nhận nhà.” Một câu nói nghe tưởng nhẹ, nhưng đằng sau là cả bài toán cơm áo đặt trên bàn.

Rồi có anh Việt, sắp hết 2 năm ưu đãi, quãng thời gian đẹp nhất trong một mối quan hệ với ngân hàng. Nhưng sau ưu đãi là lãi suất thả nổi, còn thả đến mức nào thì… tùy thị trường quyết định. Chuyên viên tín dụng đã dự báo mức 8,8–9%/năm, thậm chí hơn vào 2026. Anh nhìn bảng lãi suất và tính phương án “bán tài sản trước khi bị lãi suất bán lại”. Người vay lúc này không còn nghĩ về căn hộ mình thích, mà nghĩ về mức trả nợ có khiến cuộc sống bị siết lại như chiếc quần jean cũ không 😗😌

Ngay cả những hộ kinh doanh nhỏ – một nhóm tưởng như “miễn nhiễm” với câu chuyện nhà cửa cũng phải cau mày. Vay vốn lưu động kỳ hạn 6 tháng bị tăng thêm 0,5–1 điểm phần trăm, đẩy lãi suất lên gần 8%. Làm ăn thì vẫn thế, nhưng tiền vay thì đắt hơn rõ rệt. Một kiểu tăng đau nhưng không quá ồn ào.

Điểm đáng nói ở đây không phải là lãi suất tăng bao nhiêu phần trăm, mà là tốc độ và tần suất điều chỉnh đang khiến người trẻ hụt hơi. Giấc mơ mua nhà vốn đã chật, nay lại chật thêm.

Người vay giờ không chỉ tính thu nhập hiện tại, mà phải tính cả biến động của năm sau, và cả rủi ro của những điều không ai đoán trước được: giảm lương, mất việc, hoặc một chính sách kinh tế thay đổi qua đêm.

Thị trường có thể vẫn ổn. Ngân hàng có thể vẫn an toàn. Nhưng người trẻ, những người “đưa mình ra gánh rủi ro nhiều nhất” lại đang phải co giấc mơ lại từng chút một.

Lãi suất tăng không giết chết giấc mơ mua nhà. Nó chỉ làm giấc mơ ấy… ngày càng khó chạm đến hơn, giống như căn hộ mẫu: đẹp, lung linh, nhưng bước ra khỏi cửa là một thực tế hoàn toàn khác.

Nhưng lãi suất chỉ là một nửa câu chuyện. Nửa còn lại nằm ở… tâm lý thị trường - thứ mỏng manh như một chiếc gương: chỉ cần một cú chạm nhẹ là nứt.

Cứ mỗi lần ngân hàng điều chỉnh lãi, mạng xã hội lại xuất hiện hai phe tranh luận quen thuộc. Một phe hô “mua ngay đi, chần chừ là mất cơ hội, thị trường đang hồi phục!”. Phe còn lại bảo “thôi từ từ đã, để lãi suất xuống, để giá mềm, để ngân hàng nở nụ cười thân thiện hơn”. 

Và đây mới là cảnh hài nhất: dù lãi tăng, giá nhà vẫn lì như cục đá tổ tiên để lại. Người bán thì an ủi nhau rằng “nhà đất không bao giờ giảm”, người mua thì cần mẫn đọc tin thị trường mỗi sáng như đọc tử vi, mong một ngày vũ trụ gửi tín hiệu “giá sắp điều chỉnh”. Nhưng tín hiệu chưa thấy, chỉ thấy bảng lãi suất điều chỉnh liên tục.

Nên người trẻ bây giờ đi mua nhà, ngoài tiền mặt, còn phải mang theo ba thứ: bình tĩnh, kiên nhẫn và khả năng chịu đựng những biến động kinh tế mà mình không hề tạo ra. Mua được căn hộ ở thời điểm này giống như leo một ngọn đồi mà đất dưới chân cứ trượt dần xuống. Đi nhanh thì sợ hụt hơi, đi chậm thì sợ giá chạy mất. 

Thành ra, mua nhà mùa cuối 2025 giống một trò chơi tâm lý hơn là tài chính. Người nào bình tĩnh hơn thì sống sót lâu hơn. Người nào tính kỹ hơn thì ít hối hận hơn. Còn thị trường thì vẫn thế, chỉ thỉnh thoảng ném vào giữa sân một cú xoay lãi suất để xem ai là người trụ lại cuối cùng.