Nghe thì tưởng NƠXH là cánh cửa an cư cho người thu nhập thấp, cho công nhân, cho vợ chồng trẻ mới cưới chưa đủ lực mua nhà. Nhưng khi bắt tay vào tìm hiểu, em mới thấy phía sau là một “mê cung” đủ kiểu trục lợi, lách luật, mua bán suất, thậm chí giao dịch ngầm bằng vi bằng… mà nếu không tỉnh táo, người mua thực sự rất dễ trở thành nạn nhân.

Hôm trước, em với hội mấy anh chị em thân thiết rủ nhau qua một số dự án xem hồ sơ. Đang hồ hởi vì nghĩ: “NƠXH là cho mình mà, rẻ, đúng đối tượng, chắc dễ tiếp cận”. Nhưng vừa tới nơi, chưa kịp ngồi xuống đã nghe loáng thoáng vài câu “suất ngoại giao”, “chênh mấy trăm”, “đặt trước đi, đảm bảo có căn đẹp”. Em nhìn bạn em, bạn nhìn lại em… cả đám bật cười kiểu bất lực. NƠXH mà chênh vài trăm triệu đến cả tỷ đồng, thì còn ý nghĩa hỗ trợ cho người thu nhập thấp nữa không?

Lúc ngồi chờ, có người kể khu Thanh Hóa còn có kiểu “ghép hồ sơ”, tức là không có nhu cầu ở thật nhưng nhờ quan hệ để đưa tên vào danh sách, chờ có người cần thì bán lại, đẩy giá chênh. Còn ở Hà Nội, mấy dự án mở bán là môi giới đứng chật cổng mời chào “suất đẹp”, “lấy ngay trong ngày”. Nghe xong mà em chỉ biết thở dài: chính sách sinh ra để giúp người yếu thế, nhưng lại bị người có tiền biến thành cơ hội đầu cơ.

Có chị ngồi cạnh kể căn NƠXH chưa đủ điều kiện bán thì họ làm… vi bằng cho nhanh. Vi bằng vốn chẳng có giá trị sang tên, nhưng lại được dùng như cái “khiên” để giao dịch lách luật. Mấy dự án như NHS Trung Văn, 987 Tam Trinh, giá bị đẩy lên gấp 3–4 lần giá gốc. Người thu nhập thấp thì bị đẩy ra khỏi cuộc chơi, còn thị trường thì bị bóp méo đến mức chẳng còn giống mục tiêu ban đầu nữa.

Đi cùng hội bạn, em mới nhận ra giá trị thật sự của việc đi đông: thấy bất thường là cảnh báo nhau, thấy chỗ nào mờ ám thì bỏ qua, không ham rẻ, không ham suất. Chứ đi một mình mà gặp môi giới “nói ngọt” thì dễ dính bẫy lắm.

Các chuyên gia cũng chia sẻ ra rả trên truyền thông: tình trạng trục lợi đã lan rộng từ lập hồ sơ, xét duyệt, phân phối đến sử dụng. Hồ sơ ảo, mua bán suất, bán chênh, cho thuê sai mục đích… đều đang diễn ra tinh vi. Giải pháp thì có rồi: rà soát đối chiếu chéo hồ sơ, công khai danh sách người mua, xử phạt thật nặng hành vi mua bán suất, ngăn vi bằng lách luật, gắn mã định danh cho từng căn và liên thông dữ liệu để theo dõi mọi giao dịch. Nhưng chừng nào thực thi chưa nghiêm, thì thị trường còn nhiễu.

Ngay cả Thủ tướng cũng đã chỉ đạo Bộ Công an vào cuộc xử lý ngay các trường hợp vi phạm, yêu cầu minh bạch hóa quy trình xét duyệt và siết chặt trách nhiệm của địa phương. Điều đó cho thấy vấn đề này không còn nhỏ lẻ, mà là chuyện cần xử lý ở tầm quốc gia.

Em chia sẻ post này để cảnh báo cho ai đang tìm hiểu NƠXH như bọn em: đi mua nhà thì cứ bình tĩnh, đi nhiều lần, hỏi thật kỹ, đừng tin “suất ngoại giao”, đừng tin vi bằng và càng đừng tin chênh lệch. Cứ đúng quy định mà làm, vì mua nhà là chuyện lớn, chọn sai một cái là trả giá bằng cả chục năm tích cóp.

Hy vọng thời gian tới, khi cơ quan chức năng vào cuộc mạnh hơn, NƠXH sẽ thật sự quay lại đúng ý nghĩa: là nơi an cư của người cần chứ không phải “mỏ vàng” của người trục lợi. Còn trước mắt, các bác đang tìm NƠXH giống em thì cứ cảnh giác nhé đi đông càng tốt, nhỡ may gặp chuyện, còn có nhau mà “bảo kê” tinh thần.