Trước hết, cần hiểu rõ vì sao lại có khái niệm “chung cư 50 năm”. Theo Luật Đất đai, quỹ đất dành cho các dự án bất động sản thường được giao hoặc cho thuê trong thời hạn 50 năm, trong một số trường hợp đặc biệt có thể lên tới 70 năm. Nhiều người nhìn vào giấy tờ của chủ đầu tư và thấy dòng chữ “thời hạn 50 năm” rồi lo lắng rằng quyền sở hữu căn hộ của mình cũng sẽ chỉ kéo dài chừng ấy thời gian. Thực tế, điều này chưa hoàn toàn chính xác.

Thực tế, cần phân biệt rất rõ hai loại:

Chung cư sở hữu lâu dài (có sổ hồng): Đây là loại hình phổ biến nhất. Dù dự án có ghi thời hạn đất 50 năm, nhưng khi cấp sổ hồng cho người dân thì thời hạn sở hữu được ghi là lâu dài (vĩnh viễn).

Chung cư 50 năm dạng thuê (officetel, condotel, shophouse dịch vụ): Đây mới là loại chỉ có thời hạn sử dụng đúng 50 năm, hết hạn hợp đồng thì quyền sở hữu chấm dứt.

Nếu là căn hộ ở thông thường, được cấp sổ hồng cho từng hộ dân, thì quyền sở hữu được ghi là lâu dài, tức là có thể truyền lại cho con cháu như một tài sản ổn định. Trường hợp này, dù thời hạn đất của dự án có ghi 50 năm, người mua vẫn được pháp luật bảo vệ. Sau vài chục năm, nếu tòa nhà còn an toàn, cư dân tiếp tục được sử dụng. Nếu công trình xuống cấp, Nhà nước sẽ tổ chức kiểm định, và tùy tình huống sẽ cho cải tạo, xây dựng lại hoặc bố trí tái định cư. Nói cách khác, với chung cư sở hữu lâu dài, quyền lợi của cư dân không mất đi sau mốc 50 năm, mà được xử lý theo cơ chế rõ ràng để đảm bảo an toàn và ổn định nơi ở.

Ngược lại, loại hình dễ gây hiểu lầm chính là các sản phẩm chỉ có thời hạn 50 năm thực sự, thường là officetel, condotel hoặc shophouse thương mại. Đây là dạng bất động sản gắn với mục đích kinh doanh dịch vụ, không phải để ở lâu dài. Khi hết thời hạn, hợp đồng kết thúc, quyền sử dụng chấm dứt và người mua sẽ không được đền bù. Loại hình này cũng không được đăng ký thường trú, khó thế chấp vay ngân hàng, và nếu ai mua nhầm với kỳ vọng ở ổn định thì sẽ vướng nhiều rắc rối.

Tôi nhớ lần đầu đi xem dự án, cầm trên tay tài liệu pháp lý và thấy dòng chữ “50 năm” đã khiến tôi chần chừ rất lâu. Nhưng sau khi tìm hiểu kỹ, hỏi thêm luật sư và đối chiếu quy định mới nhận ra rằng cái 50 năm ấy là thời hạn dự án của chủ đầu tư, không phải là tuổi thọ sở hữu của căn hộ ở. 

Từ đó, tôi rút ra bài học: Luôn đọc kỹ loại hình căn hộ (ở, officetel, condotel…); Kiểm tra rõ trong sổ hồng thời hạn ghi là bao lâu; Tránh mua căn hộ “lai” phục vụ thương mại mà lại nghĩ mình có quyền sở hữu vĩnh viễn.

Vì thế, nỗi lo “mua chung cư 50 năm sẽ mất trắng” chỉ đúng trong một số trường hợp đặc thù liên quan đến căn hộ thương mại. Còn với chung cư ở thông thường, pháp luật đã có cơ chế để bảo vệ quyền lợi cư dân, kể cả khi tòa nhà xuống cấp phải phá dỡ. Vấn đề không nằm ở con số 50 năm, mà nằm ở việc người mua có hiểu rõ pháp lý của sản phẩm mình lựa chọn hay không.