Và mới đây, cú hích khiến giấc mơ ấy… trượt thêm vài mét nữa chính là việc hàng loạt ngân hàng l quietly thu hẹp hoặc dừng hẳn các gói vay lãi suất ưu đãi cho người trẻ.
Đang từ mức 5,5–6%/năm nghe khá “có lý”, nay nhiều nơi nhảy vọt lên 7,5–8%. Lãi suất tăng mà thu nhập thì vẫn đứng im lìm.
Nhiều năm nay, người trẻ đi mua nhà giống như tham gia một cuộc thi marathon mà đích đến liên tục bị dời thêm vài cây số. Vừa chạy được một đoạn, người ta thông báo điều lệ mới. Vừa quen với điều lệ mới, bảng luật lại đổi. Gần đây nhất là câu chuyện các ngân hàng đồng loạt thu hẹp hoặc dừng hẳn những gói vay ưu đãi vốn được xem là chiếc phao để các gia đình trẻ bám vào khi quyết định đặt bút ký mua một căn hộ.
Những gói vay với lãi suất thấp, trả góp nhẹ trong vài năm đầu từng tạo cảm giác thị trường đang chìa một cánh cửa nhỏ nhưng thực tế cho người có thu nhập trung bình. Nhiều đôi vợ chồng đã tính toán kỹ theo đúng mức lãi ưu đãi, chọn dự án, đặt cọc. Tưởng như mọi thứ bắt đầu vào guồng thì ngay lúc cần vay thật, ngân hàng thông báo chương trình đã kết thúc. Lãi suất mới cao hơn hẳn, khiến kế hoạch trả nợ lập từ trước trở thành vô hiệu.
Thu nhập vẫn vậy, giá nhà vẫn thế, chỉ có phần nghĩa vụ trả nợ tăng cao một cách không thương tiếc. Nhiều người buộc phải lùi lại toàn bộ kế hoạch, thậm chí xoay sang bán tài sản ở quê để bù vào phần thiếu hụt vì mức vay ban đầu không còn phù hợp.
Câu chuyện dừng gói ưu đãi không chỉ ảnh hưởng đến người đang chuẩn bị vay, mà còn tác động tới tâm lý chung của nhóm người trẻ vốn đã quá mệt mỏi với thị trường nhà ở.
Trước đó, họ có thể tạm an ủi rằng ít nhất còn một lựa chọn tương đối dễ thở, một cánh cửa tuy nhỏ nhưng vẫn mở. Nay cánh cửa ấy khép lại, áp lực trở nên rõ rệt hơn: mua nhà không chỉ cần tiền, mà còn cần đúng thời điểm. Chậm một bước là cả lãi suất và giá căn hộ đã đi thêm một quãng.
Trong khi đó, giá nhà vẫn tăng theo nhịp riêng, không buồn nhìn lại xem người mua có theo kịp hay không. Điều thú vị là thị trường có thể im ắng giao dịch, nhưng bảng giá thì chưa bao giờ biết ngại ngùng. Người trẻ rơi vào tình thế nửa muốn tiến, nửa muốn lùi. Tiến thì sợ gánh nặng nợ kéo dài hàng chục năm. Lùi thì sợ sau vài năm nữa giá lại đội thêm, cơ hội mua càng xa.
Tình trạng này khiến nhiều người quay trở lại lối sống chậm: tiếp tục thuê nhà, tiếp tục tích lũy, tiếp tục đọc những bài chia sẻ kinh nghiệm mua nhà giá rẻ mà chính họ cũng hiểu rõ tính thực tế không cao.
Một số khác chuyển mục tiêu sang khu vực xa hơn, chấp nhận thời gian di chuyển dài để đổi lấy mức giá nhẹ nhàng hơn đôi chút. Còn lại phần lớn vẫn giữ tâm thế quan sát, hy vọng lãi suất ổn định trở lại và thị trường bình tĩnh hơn.
Khi ngân hàng dừng gói vay ưu đãi, câu chuyện không dừng ở việc lãi suất tăng. Nó tạo ra cảm giác bất an đối với những người đang cố gắng lên kế hoạch cho tương lai. Bởi mua nhà không phải quyết định nhất thời, mà là một hành trình dài. Mà hành trình dài lại cần sự chắc chắn. Mỗi lần chính sách thay đổi, hành trình ấy như bị rẽ sang lối mới.
Dù vậy, giấc mơ an cư của người trẻ vẫn còn đó. Có thể chưa gần, nhưng cũng không mất hẳn. Chỉ là khoảng cách lại dãn thêm vài bước so với hôm qua. Trong khi chờ thị trường và lãi suất ổn định hơn, người trẻ vẫn tiếp tục tính toán, cân nhắc, hy vọng rằng một trong những biến số cứng đầu nhất của cuộc sống đô thị sẽ dịu lại vào một ngày nào đó.