Thế nhưng, trên thực tế, hàng triệu người vẫn chen chân xếp hàng vay tiền mua nhà. Thậm chí, có những cặp vợ chồng chấp nhận gánh khoản nợ 20 - 30 năm, chiếm tới 40 - 50% thu nhập hằng tháng, miễn là được sở hữu một mái ấm.
Nghe qua thì mâu thuẫn, nhưng nếu nhìn sâu vào bối cảnh văn hóa, xã hội và kinh tế Việt Nam, bạn sẽ thấy đây là một nghịch lý… hợp lý.
1. Tâm lý sợ nợ - di sản văn hóa và ký ức tập thể
Trong nhiều thế hệ, người Việt được dạy: “Có đồng nào xào đồng ấy, nợ nần là gánh nặng cả đời”. Ở quê, người ta vẫn hay nhắc câu: “Nợ như đeo đá” vừa nặng nề, vừa ám ảnh.
Thêm vào đó, lịch sử từng chứng kiến nhiều biến động kinh tế. Lạm phát những năm 80 - 90, những vụ vỡ hụi, vỡ nợ từng khiến cả gia đình lao đao. Chính vì vậy, tâm lý “sợ vay, ngại nợ” đã ăn sâu vào tiềm thức.
2. Vì sao vẫn vay? Bất động sản là “giấc mơ buộc phải chạm tới”
Nhà = an cư + an toàn + tài sản truyền đời
Ở Việt Nam, nhà không chỉ là chỗ ở, mà còn là thước đo sự ổn định. Có nhà, bạn mới thực sự “yên bề gia thất”, mới dám nghĩ tới lập gia đình. Có nhà, cha mẹ mới an tâm rằng con cái không phải “ở trọ nay đây mai đó”. Và quan trọng hơn: bất động sản được coi là “của để dành”, tài sản truyền đời, càng để lâu càng tăng giá.
Giá nhà tăng nhanh hơn thu nhập
Theo số liệu, giá nhà tại các thành phố lớn thường tăng trung bình 8-12%/năm, trong khi thu nhập của người trẻ chỉ tăng 5-7%/năm. Nghĩa là: nếu không vay bây giờ, vài năm sau bạn sẽ càng không thể mua nổi. Đây chính là lý do nhiều người biết là khổ, vẫn nhảy vào cuộc chơi.
Nỗi sợ… bị bỏ lại
Áp lực “ai cũng có nhà, mình không có” vô hình đẩy nhiều người đi vay. Ở Việt Nam, bạn có thể độc thân, có thể đi xe máy thay vì ô tô, nhưng nếu đến 35 - 40 tuổi vẫn ở nhà thuê, bạn sẽ bị coi là “chưa ổn định”. Sức ép xã hội khiến vay tiền mua nhà trở thành lựa chọn… không còn lựa chọn.
3. Cái bẫy tài chính, vay dài hạn, trả… dài hơi
Một căn hộ trung bình ở Hà Nội hoặc TP.HCM có giá khoảng 2 - 3 tỷ đồng. Người mua thường có sẵn 30 - 40% vốn, phần còn lại vay ngân hàng. Với lãi suất 9-11%/năm, mỗi tháng họ phải trả cả gốc lẫn lãi khoảng 15 - 20 triệu đồng.
Với mức lương 20 - 30 triệu/tháng, gánh nặng tài chính này thực sự là “thử thách marathon” kéo dài 15 - 25 năm. Nhiều cặp vợ chồng chấp nhận sống tằn tiện, hạn chế chi tiêu, cắt giảm giải trí, thậm chí trì hoãn sinh con… chỉ để trả nợ nhà.
Nói cách khác: vay để mua nhà vừa là cơ hội, vừa là cái bẫy khiến họ phải lao động chăm chỉ suốt cả tuổi trẻ.
4. Nghịch lý này có đáng trách?
Thật ra, không hẳn. Vay nợ, nếu dùng để tiêu xài, sẽ là gánh nặng. Nhưng vay nợ để mua tài sản có giá trị tăng trưởng – như bất động sản – lại là chiến lược tài chính phổ biến trên thế giới.
Khác biệt ở Việt Nam là:
Thị trường thiếu nhà giá vừa túi tiền, nên người mua phải vay vượt khả năng.
Lãi suất biến động, khiến nhiều người từ “cân đối được” chuyển sang “đuối sức” khi ngân hàng tăng lãi.
Thu nhập không ổn định, đặc biệt với nhóm lao động trẻ, khiến rủi ro vỡ kế hoạch luôn rình rập.
5. Làm sao để vay thông minh?
Tỷ lệ vay an toàn: Không nên vay quá 40% giá trị căn nhà.
Tính toán dòng tiền: Khoản trả góp hàng tháng không vượt quá 35% thu nhập.
Chuẩn bị quỹ dự phòng ít nhất 6 tháng trả nợ để đối phó biến động.
Chọn thời điểm hợp lý: mua khi lãi suất ổn định, không chạy theo “sốt đất”.
Mua theo nhu cầu thật: Đừng vay 3 tỷ để mua căn hộ sang trọng khi bạn chỉ cần căn 1,5 tỷ.
Người Việt vừa sợ nợ, vừa vay tiền mua nhà. nghe mâu thuẫn nhưng lại phản ánh đúng bản chất: người Việt sợ mất cơ hội hơn là sợ nợ.
Trong bối cảnh giá nhà tăng nhanh, việc vay để sở hữu tài sản là bước đi gần như bắt buộc. Vấn đề không phải là vay hay không vay, mà là vay thế nào để không biến giấc mơ an cư thành cơn ác mộng nợ nần.
Bởi cuối cùng, vay mua nhà có thể là “chiếc chìa khóa” mở cánh cửa tự do tài chính, hoặc cũng có thể là “xiềng xích” trói buộc cả đời, tất cả phụ thuộc vào sự tỉnh táo của chính bạn.
Nguồn: https://vietnambusinessinsider.vn/giai-ma-nghich-ly-nguoi-viet-vua-so-no-vua-do-xo-vay-tien-mua-nha-a47767.html