Theo kết luận thanh tra, các dự án bị soi gồm 384 Lê Thánh Tông, 39 Lương Khánh Thiện, Tổng kho 3 Lạc Viên (142 Lê Lai) và khu chung cư cho người thu nhập thấp tại An Đồng.
Cụ thể, kiểm tra xác suất 155 hồ sơ mua nhà các dự án trên, thanh tra phát hiện ở dự án 384 Lê Thánh Tông có 7 hồ sơ kê khai không đúng. Tại dự án 39 Lương Khánh Thiện, Tổng kho 3 Lạc Viên (142 Lê Lai) và khu chung cư cho người thu nhập thấp tại An Đồng, mỗi nơi có một hồ sơ.
Các hồ sơ kê khai sai nơi làm việc và thu nhập không đúng thực tế (cao hơn so với khai trong hồ sơ). Nhiều hồ sơ được xác nhận chỗ ở và thu nhập của một doanh nghiệp môi giới bất động sản.
Thanh tra Thanh phố Hải Phòng yêu cầu 14 người mua có hồ sơ kê khai không trung thực phối hợp với chủ đầu tư thanh lý hợp đồng, bàn giao lại nhà. 25 trường hợp khác cũng được yêu cầu rà soát lại hồ sơ mua nhà.
Trường hợp sau rà soát xác định không đủ điều kiện hưởng chính sách nhà ở xã hội, người mua và chủ đầu tư phải thanh lý hợp đồng mua bán theo quy định.
Từ góc nhìn chuyên môn, những sai phạm này phản ánh vấn đề hệ thống trong quản lý hồ sơ NOXH. Nhà nước có chính sách hỗ trợ người thu nhập thấp, nhưng nếu hồ sơ không được rà soát chặt chẽ, người thực sự cần nhà sẽ bị thiệt, còn cơ hội bị trục lợi từ các đối tượng có “thủ thuật kê khai” tăng lên. Đây là bài học về tầm quan trọng của minh bạch và kiểm soát quy trình.
Điểm tích cực là Hải Phòng yêu cầu các dự án công khai số căn hộ đã bán, chưa bán, giá bán – thuê trên cổng thông tin Sở Xây dựng và các phương tiện truyền thông. Đây là bước đi đúng hướng để tăng minh bạch, giảm rủi ro lợi ích nhóm và nâng cao niềm tin của người dân. Tuy nhiên, minh bạch về số liệu vẫn chưa đủ, cần minh bạch ngay từ khâu điều kiện đủ để được mua NOXH, từ thu nhập, nơi làm việc đến xác nhận của cơ quan có thẩm quyền.
Tính tới hết năm nay, Hải Phòng sẽ hoàn thành khoảng 17.291 căn NOXH, vượt 736 căn so với chỉ tiêu Chính phủ giao. Con số này ấn tượng, nhưng hiệu quả chính sách NOXH không chỉ nằm ở số lượng căn hộ, mà ở việc ai thực sự được hưởng chính sách, quy trình có công bằng và minh bạch hay không.
Với góc nhìn của mình, đây là một minh chứng cho thấy: phát triển nhà ở xã hội cần đi đôi với quản lý chuyên nghiệp, giám sát chặt chẽ và công khai đầy đủ thông tin. Nếu không, những “lỗ hổng nhỏ” trong kê khai sẽ nhân lên thành vấn đề lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân và uy tín chính sách. Người mua nhà nên nắm rõ quyền lợi, theo dõi thông tin minh bạch và cẩn trọng với hồ sơ kê khai “quá đẹp”, còn cơ quan quản lý cần xây dựng cơ chế giám sát tự động, giảm tối đa rủi ro lợi ích nhóm.
Hải Phòng đang đi đầu về NOXH, nhưng để thực sự là hình mẫu, minh bạch và công bằng phải được đặt lên hàng đầu, không chỉ là những con số vượt chỉ tiêu.