Vì sao cần “bàn tay hữu hình”?
Thị trường nhà ở hiện nay ở Việt Nam đang dần lệch khỏi mục tiêu phục vụ nhu cầu thật của đại đa số người dân. Hàng loạt dự án cao cấp, biệt thự triệu đô mọc lên giữa lúc số người có nhu cầu ở thực không đủ khả năng mua nổi căn hộ 2 phòng ngủ.
Trong khi đó, nhà ở xã hội vốn được kỳ vọng là “lối thoát” cho người thu nhập thấp lại vướng đủ loại rào cản: từ thủ tục phức tạp, quỹ đất hạn chế, giá vẫn cao so với thu nhập thực tế, thậm chí có tình trạng bị trục lợi, mua đi bán lại, mất đi ý nghĩa ban đầu.
Đây là hệ quả của một thị trường quá phụ thuộc vào “bàn tay vô hình” của cung, cầu, nơi người mua phải tự xoay xở trong khi người bán (chủ đầu tư) chỉ hướng đến lợi nhuận tối đa.
Nhà nước có thể làm gì?
Một số giải pháp “bàn tay hữu hình” có thể triển khai sớm:
- Áp trần lợi nhuận hoặc giá trần cho nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ. Tức là, nhà ở phục vụ nhóm thu nhập thấp cần được định giá sát thực tế và có kiểm soát.
- Yêu cầu cụ thể về tỷ lệ nhà ở giá bình dân trong mỗi dự án mới, thay vì chỉ tập trung nhà cao cấp, nhất là ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM.
- Ưu đãi thực chất cho nhà đầu tư tham gia phân khúc bình dân, như miễn giảm thuế, rút ngắn thủ tục, hỗ trợ hạ tầng. Khi chi phí đầu vào giảm, giá bán cũng có thể giảm theo.
- Tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm nạn trục lợi nhà ở xã hội, đặc biệt là tình trạng mua, bán lại trái phép.
- Đẩy mạnh tín dụng ưu đãi cho người mua nhà lần đầu, đặc biệt là người trẻ, gia đình có thu nhập thấp, không chỉ ưu đãi lãi suất mà còn kéo dài thời gian vay, linh hoạt phương thức trả nợ.
Quan trọng hơn cả: Định hình tư duy phát triển nhà ở
Chúng ta cần nhìn nhà ở không chỉ là tài sản đầu cơ, mà là nền tảng an sinh xã hội. Một quốc gia không thể phát triển bền vững nếu người dân dành 15 – 20 năm cuộc đời chỉ để trả nợ mua nhà. “Bàn tay hữu hình” của nhà nước không nên e ngại va chạm, mà cần mạnh dạn định hướng thị trường theo đúng tinh thần: ở đâu có người dân, ở đó phải có chỗ ở phù hợp.
Đây không còn là lúc để chờ thị trường tự điều tiết. Một cú hích từ chính sách, một “bàn tay hữu hình” mạnh mẽ, thông minh và quyết liệt sẽ là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa giấc mơ an cư cho hàng triệu người Việt.