Vài năm gần đây, thị trường bất động sản rơi vào trạng thái mất cân bằng nguồn cung khi nhà ở vừa túi tiền, nhà ở xã hội (NƠXH) bị "lép vế" so với các sản phẩm cao cấp. Để giải quyết sự lệch pha này, Chính phủ đã đưa ra nhiều chỉ đạo, định hướng để nắn nguồn cung theo hướng cân bằng hơn, minh bạch hơn.

Đầu năm 2023, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030". Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước chủ trì Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng để cho chủ đầu tư và người mua nhà tại các dự án NƠXH, nhà ở công nhân vay với lãi suất thấp hơn khoảng từ 1,5 - 2% so với lãi suất cho vay trung dài hạn của 4 ngân hàng quốc doanh.

Cùng với những chính sách khuyến khích phát triển NƠXH của Chính phủ, nhiều doanh nghiệp địa ốc lớn như Vinhomes, Novaland, Tập đoàn Hưng Thịnh, Becamex IDC… đã công bố xây dựng hàng trăm nghìn căn NƠXH, nhà ở giá rẻ vừa túi tiền cho người lao động.

Tập đoàn Vingroup "chơi lớn" với mục tiêu 500.000 căn từ nay đến 2030 – một con số “bất ngờ”, chiếm nửa chỉ tiêu cả nước. Được biết, trước đó, Vingroup cũng đã khởi công xây dựng 4 dự án nhà ở xã hội tại Hải Phòng, Thanh Hóa, Quảng Trị, Khánh Hòa, dự kiến cung cấp hơn 10.000 căn.

Về phía Hoàng Quân, với kinh nghiệm nhiều năm phát triển các dự án NƠXH, tập đoàn này đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ xây dựng được 50.000 căn NƠXH và đến nay đã triển khai xây dựng chuỗi 24 dự án NƠXH với hơn 35.000 sản phẩm.

Một "ông lớn" NƠXH khác là Becamex IDC đặt kế hoạch xây dựng hàng trăm căn nhà ở công nhân, NƠXH và theo thông tin trên website của Becamex IDC, doanh nghiệp đã phát triển được 102.000 căn hộ (72.000 căn chào bán và 30.000 căn cho thuê). Công ty dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng giai đoạn tiếp theo, nhằm tạo cơ hội an cư cho hàng trăm nghìn lao động.

Ngoài ra, nhiều tập đoàn lớn khác cũng cam kết triển khai hàng nghìn căn NƠXH để giải “cơn khát” nhà ở giá rẻ. Trong đó, Tập đoàn Him Lam đăng ký thực hiện 75.000 căn hộ NƠXH từ nay đến năm 2030; Tổng công ty Viglacera dự kiến đầu tư 50.000 căn NƠXH trong giai đoạn 2022-2030; Kim Oanh Group lên kế hoạch xây 40.000 căn NƠXH hay Đầu tư Nam Long cam kết xây dựng 20.000 căn NƠXH,…

Tuy nhiên, khả năng có thể triển khai và hoàn thành kế hoạch xây dựng nhà ở xã hội vẫn là dấu hỏi lớn. Chẳng hạn, Novaland từng hứa hẹn 200.000 căn từ năm 2022, nhưng đến nay mới dự kiến bàn giao 3.000 căn trong năm 2025.

Có thể thấy, phát triển NƠXH là chính sách lớn của Chính phủ và đã được các doanh nghiệp nhiệt tình hưởng ứng. Tuy nhiên đến nay, ngoài các dự án đã triển khai theo cam kết, phần nhiều kế hoạch của các doanh nghiệp vẫn chưa được thực thi với nguyên nhân xuất phát từ nhiều phía.

Trước tình hình này, Thủ tướng yêu cầu: rút ngắn thủ tục hành chính, cho phép chỉ định thầu thay vì đấu thầu để đẩy nhanh tiến độ; đồng thời tận dụng gói vay 145.000 tỷ đồng, điều chỉnh lãi suất ưu đãi hấp dẫn hơn cho cả chủ đầu tư và người mua. Các bộ ngành được giao nhiệm vụ đồng bộ hóa Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh Bất động sản 2023 (có hiệu lực từ 1/1/2025) để tháo gỡ rào cản pháp lý. Thủ tướng cũng nhấn mạnh: "NOXH là nhiệm vụ chính trị, lấy con người làm trung tâm, không để ai bị bỏ lại phía sau".

Ngoài ra, Vingroup kiến nghị cho phép làm song song quy hoạch và đầu tư xây dựng, rút ngắn thời gian từ 300 ngày xuống còn phân nửa. Các địa phương cũng được yêu cầu rà soát quỹ đất, đưa chỉ tiêu NOXH vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm, coi đây là "chỉ tiêu pháp lệnh" cần báo cáo định kỳ.

Các doanh nghiệp khác cũng bày tỏ ý kiến để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NOXH.

Cụ thể, đại diện Tập đoàn Hoàng Quân đề xuất thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về NOXH, phối hợp với các ngân hàng để đẩy nhanh giải ngân gói vay ưu đãi, đồng thời nhấn mạnh cần số hóa dữ liệu đối tượng thụ hưởng nhằm đơn giản hóa thủ tục cho cả doanh nghiệp và người dân.

Trong khi đó, Tổng công ty HUD kiến nghị Chính phủ rút ngắn trình tự thủ tục từ 500 ngày xuống còn một nửa, đồng thời đề xuất ưu tiên NOXH vào danh mục đầu tư trọng điểm để được phê duyệt nhanh, tránh tình trạng "ngâm" hồ sơ kéo dài.

Phía Viglacera thì cho rằng cần bỏ đấu thầu với các dự án NOXH, thay bằng chỉ định thầu cho đơn vị đủ năng lực, bởi theo họ, thủ tục đấu thầu hiện tại "tốn quá nhiều công sức" mà hiệu quả không cao.

Còn Becamex IDC mong muốn Chính phủ sớm xây dựng Quỹ nhà ở quốc gia gắn với cơ sở dữ liệu dân cư, giúp lập kế hoạch chủ động về quỹ đất và nguồn vốn, tránh bị động như hiện nay.