Bộ Xây dựng đang đề xuất thành lập Quỹ nhà ở quốc gia với quy mô vốn điều lệ tối thiểu lên tới 10.000 tỷ đồng trong 3 năm sau khi thành lập, hoạt động theo mô hình doanh nghiệp 100% vốn nhà nước nhưng không vì mục tiêu lợi nhuận.

1. Quỹ nhà ở là gì? Ai sẽ điều hành?

Theo dự thảo nghị định do Bộ Xây dựng soạn thảo, Quỹ nhà ở quốc gia được tổ chức theo hai cấp:

• Quỹ nhà ở Trung ương: Do Bộ Xây dựng trực tiếp quản lý.
• Quỹ nhà ở địa phương: Do UBND cấp tỉnh thành lập và quản lý.

Cả hai cấp đều có tư cách pháp nhân, cơ chế tài chính độc lập và vận hành như doanh nghiệp nhà nước, nhưng không nhằm tạo ra lợi nhuận, mà hướng tới mục tiêu hỗ trợ phát triển nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội và nhà ở cho các đối tượng yếu thế.

2. Vốn ở đâu ra? 10.000 tỷ lấy từ nguồn nào?

Quỹ nhà ở trung ương sẽ có nguồn vốn đa dạng, bao gồm:

• Vốn điều lệ từ ngân sách nhà nước, với mức cấp ban đầu tối thiểu 5.000 tỷ đồng, và tăng lên ít nhất 10.000 tỷ trong 3 năm.
• Tiền thu từ việc bán nhà thuộc tài sản công, cụ thể là nhà ở thuộc cơ quan trung ương quản lý.
• Nguồn đóng góp tự nguyện từ tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
• Vốn huy động hợp pháp khác, như phát hành trái phiếu, vay ưu đãi,…
• Phần lợi nhuận tái đầu tư từ hoạt động của chính Quỹ, dù mục tiêu không phải lợi nhuận, nhưng Quỹ vẫn được phép đầu tư để bảo toàn và phát triển vốn.

3. Quỹ sẽ dùng tiền vào việc gì?

Các khoản vốn này sẽ được sử dụng vào:

• Đầu tư phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhà ở cho người thu nhập thấp.
• Hỗ trợ tài chính cho các dự án nhà ở phục vụ an sinh xã hội.
• Cho vay ưu đãi, góp vốn hoặc bảo lãnh cho dự án nhà ở có mục tiêu xã hội rõ ràng.
• Can thiệp thị trường khi cần thiết, ví dụ như thu mua quỹ nhà tồn kho để chuyển hóa thành nhà ở xã hội.

4. Vì sao cần Quỹ nhà ở quốc gia lúc này?

Bài toán nhà ở – đặc biệt là nhà ở xã hội – đang trở thành điểm nghẽn lớn của thị trường bất động sản:

• Giá nhà liên tục leo thang, vượt xa khả năng chi trả của phần lớn người dân.
• Thiếu vốn trầm trọng cho các dự án nhà ở giá rẻ, trong khi các nhà đầu tư tư nhân không mặn mà vì biên lợi nhuận thấp.
• Hạ tầng nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp xuống cấp nghiêm trọng hoặc không đáp ứng được nhu cầu.

Việc thành lập một quỹ có quy mô lớn, nguồn vốn ổn định và mục tiêu rõ ràng sẽ giúp nhà nước chủ động hơn trong chính sách nhà ở, thay vì chỉ trông chờ vào thị trường tự điều tiết

Quỹ nhà ở quốc gia nếu được triển khai bài bản sẽ là một cú hích lớn trong chiến lược phát triển nhà ở an sinh. Tuy nhiên, việc thiết kế cơ chế quản trị, giám sát, và lựa chọn đúng dự án, đúng đối tượng sẽ quyết định thành công hay thất bại của Quỹ này. Mọi ánh mắt đang đổ dồn về Bộ Xây dựng, chờ một chính sách vừa mạnh mẽ, vừa thận trọng, vừa đủ tầm để giải quyết “cơn khát nhà ở” kéo dài nhiều năm qua.