Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến góp ý dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về một số cơ chế đặc biệt nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội.

Theo đó, tại dự thảo, Bộ Xây dựng đề xuất cho phép người bị thu hồi đất được ưu tiên mua, thuê mua nhà ở xã hội ngay tại dự án, không phải chứng minh điều kiện thu nhập, không xét điều kiện nhà ở và không cần bốc thăm lựa chọn.

Khi Bộ Xây dựng đề xuất người bị thu hồi đất được ưu tiên mua nhà ở xã hội mà không cần bốc thăm, không phải chứng minh thu nhập, nhiều người gọi vui đây là “chính sách đền bù bằng tổ ấm”,  vừa hợp tình, vừa hợp lý.

Bốc thăm: chuyện tưởng nhỏ mà chẳng nhỏ

Trước đây, muốn mua nhà ở xã hội, người dân phải qua đủ vòng “đánh giá năng lực”: kê khai thu nhập, chứng minh chưa có nhà, rồi đến vòng… bốc thăm.

Nghe thì vui như trò chơi truyền hình, nhưng ai từng xếp hàng chờ biết, bốc thăm nhà ở xã hội là một dạng “xổ số an cư”, nơi cơ hội có nhà tỉ lệ nghịch với số lượng hồ sơ. Có người nộp 3 năm liền vẫn… trượt, chỉ vì “vận chưa tới”.

Nay, Bộ Xây dựng đưa ra đề xuất này, đồng nghĩa người bị thu hồi đất sẽ không phải qua các bước đó nữa. Nghĩa là, nếu bạn đã phải nhường đất cho dự án, ít nhất bạn không phải nhường luôn quyền được an cư.

Khi “tái định cư” không còn là “tái phiền cư”

Tái định cư từ lâu vốn là bài toán nan giải. Dự án chậm không chỉ vì thiếu vốn, mà vì… không có đất sạch để làm.

Chính quyền muốn thu hồi, dân không đồng ý, doanh nghiệp đứng giữa, kẹt như cá mòi.

Còn người dân, nhận tiền bồi thường thì sợ không đủ mua lại đất mới; nhận nhà thì lo vị trí xa, tiện ích thiếu, chất lượng mờ.

Bộ Xây dựng lần này muốn đưa ra một cơ chế “mở khóa”: người bị thu hồi đất có thể được mua hoặc thuê mua ngay căn hộ xã hội tại chính dự án, không cần chứng minh gì thêm.

Nói nôm na, thay vì “đền bù bằng tiền và hy vọng”, họ được “đền bù bằng nhà thật và chìa khóa”.

Chính sách nghe tưởng đơn giản, nhưng có thể cứu cả thị trường

Cơ chế này không chỉ giúp người dân ổn định cuộc sống sớm hơn, mà còn giúp doanh nghiệp có mặt bằng sạch để triển khai dự án, rút ngắn quá trình giải phóng đất vốn kéo dài triền miên.

Tái định cư nhanh, dự án triển khai sớm, nguồn cung nhà ở xã hội cũng tăng – ba bên đều có lợi, một mũi tên trúng ba đích.

Đặc biệt, trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội, mọi giải pháp thực tế đều đáng giá.

Bởi trên giấy, “nhà ở cho người thu nhập thấp” đã được nói nhiều năm; nhưng trên thực địa, nhiều người thu nhập thấp vẫn đang ở nhà thuê giá cao.

Nếu chính sách này được thông qua, những người phải nhường đất cho dự án ít nhất sẽ nhận lại được một điều chắc chắn: nơi ở của mình.

Và nếu làm tốt, đây có thể là mô hình “win–win” thật sự trong quá trình đô thị hóa, không ai phải rời đi tay trắng, không ai phải chờ mãi một suất bốc thăm.

Có thể, khi ấy, câu chuyện “bị thu hồi đất” sẽ bớt nặng nề hơn.

Thay vì là nỗi lo mất chỗ ở, nó trở thành một khởi đầu mới, với địa chỉ mới, và hy vọng mới.