Nơi truyền thống gặp gỡ hiện đại

Các công trình nổi trên mặt nước từ lâu đã trở thành điểm nhấn văn hóa đặc trưng của Hà Nội. Tới đây, hình ảnh Nhà hát Opera Hà Nội tại bán đảo Quảng An, không chỉ nhắc nhớ tên gọi thân thuộc “vùng đất được những dòng sông bao quanh” mà còn gợi liên tưởng đến công trình biểu tượng là Nhà hát Opera Sydney soi bóng mặt nước.

Bị cuốn hút bởi vẻ đẹp nội sinh và những giá trị truyền thống từ huyền tích Hồ Tây—nơi có chùa Trấn Quốc cổ kính, Phủ Tây Hồ linh thiêng—kiến trúc sư lừng danh người Ý Renzo Piano đã thổi hồn Hà Nội vào thiết kế nhà hát. Mái vòm uyển chuyển mô phỏng những gợn sóng trên mặt Hồ Tây thơ mộng, sắc màu thay đổi theo thời gian nhờ hiệu ứng ngọc trai lấp lánh, tạo nên một biểu tượng kiến trúc vừa tinh tế vừa giàu cảm xúc.

Triết lý luôn nâng niu di sản, giữ gìn giá trị văn hóa cũng được kết tinh trong thiết kế cảnh quan xung quanh nhà hát. Những vườn cây xanh mát bao quanh các di tích lịch sử như chùa Hoằng Ân, chùa Phổ Linh, Đền Kim Ngưu, Phủ Tây Hồ được giữ lại vẻ xưa nguyên bản như lời tri ân đối với những lớp trầm tích văn hóa Thăng Long xưa. Trục đường đi bộ kết nối những công trình cổ kính với bảo tàng triển lãm, vườn cảnh quan, quảng trường lớn hiện đại...

Kiến trúc sư Hồ Thiệu Trị - được biết đến nhiều nhất tại Việt Nam với dự án tu bổ Nhà hát Lớn Hà Nội -  nhìn nhận: Nhà hát Opera Hà Nội hàm chứa sự mới mẻ, sự gắn bó kiến trúc và cả những giá trị ẩn chứa lớp văn hóa trừu tượng, lịch sử sâu đậm. Nhà hát “đã đi đúng con đường phát triển của thời đại” với xu hướng “kiến trúc xanh”, “không gian xanh”. Việc lựa chọn địa điểm xây nhà hát trên mặt nước thanh tao của khu vực Hồ Tây đã có nghiên cứu sâu sắc, thực sự là một điểm chói sáng của công trình.

Kiệt tác kiến trúc mang dấu ấn vượt thời gian

Những công trình để đời, thay đổi bộ mặt đô thị ở Paris, London...của kiến trúc sư kỳ tài Renzo Piano luôn thấm đẫm triết lý vì nhân loại, những rung cảm mạnh mẽ với thiên nhiên, văn hóa, lịch sử và con người và Nhà hát Opera Hà Nội tiếp nối mạch nguồn đó.

Từng ấp ủ 40 năm nghiên cứu công nghệ kết cấu vỏ mỏng – một công nghệ vô cùng phức tạp và cầu kỳ, kiến trúc sư 87 tuổi đời và 65 tuổi nghề mong muốn lần đầu tiên ứng dụng công nghệ đỉnh cao này vào mái vòm Nhà hát Opera Hà Nội. Kết cấu vỏ mái có độ dày từ 200 mm đến 600 mm là công nghệ độc đáo nhất của nhà hát. Thiết kế này không chỉ tạo vẻ đẹp thanh thoát, độc đáo cho công trình mà còn giúp cho những trải nghiệm âm thanh trong các buổi trình diễn âm nhạc được lọc âm tốt nhất – một trong những yêu cầu tối cao dành cho những nhà hát tầm cỡ quốc tế.  Mái vòm cong tự nhiên, một biểu tượng nhận diện nổi bật, là kết quả của cả quá trình nghiên cứu cực kỳ chuyên sâu của Renzo Piano từ các mô phỏng sinh học kết cấu của xương, vỏ ốc, sọ chim…, hay là các nghiên cứu về các gân lá của hoa súng nổi trên mặt nước.

Không chỉ có vỏ mái độc đáo bậc nhất thế giới, nhà hát Opera Hà Nội còn được ứng dụng nhiều công nghệ và kỹ thuật thiết kế tân tiến. Toàn bộ tường của khán phòng chính được trang bị hệ thống các tấm acoustic có thể vận hành bằng cơ khí. Các tấm acoustic sẽ được điều khiển đóng, mở, lên xuống theo các hướng và vị trí khác nhau tùy biến theo từng loại hình biểu diễn, đảm bảo độ phản xạ âm, hút âm và thời gian âm vang phù hợp. Đây là hệ thống đầu tiên ở Việt Nam không nhiều nhà hát trên thế giới có được.

Các không gian chức năng chính của nhà hát cũng liên kết với nhau một cách hoàn mỹ. Nếu vẽ một đường tròn bao lấy mỗi không gian chức năng, và sau đó tại mỗi đường trong dựng lên một hình bán cầu, thì các hình bán cầu sẽ giao nhau tạo thành hình dáng của hệ vỏ mái. Từng chi tiết thiết kế của nhà hát đều được tính toán tỉ mỉ để mang lại hiệu quả cao nhất cả về cả kết cấu, cảnh quan cũng như trải nghiệm nghệ thuật.

“Hòn đảo âm nhạc” hội tụ nghệ thuật đỉnh cao

Với “kiệt tác cuối cùng” là Nhà hát Opera Hà Nội, kiến trúc sư Renzo Piano mong muốn được góp phần xây dựng một nhà hát mang tính biểu tượng cho Việt Nam, đưa nơi đây vào danh sách các nhà hát nổi tiếng thế giới. Theo các chuyên gia, những nhà hát opera  lừng danh như Opera Sydney (Úc), La Scala (Italy), Nhà hát Hoàng gia (Anh)… không chỉ là nơi biểu diễn nghệ thuật mà còn là biểu tượng quốc gia, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm thưởng thức giá trị văn hóa.

Những năm gần đây, thói quen thưởng thức nghệ thuật của người Hà thành đã nâng lên tầm cao mới.  Các nhà hát có tuổi đời trăm năm Việt Nam vẫn đang ở mức phục vụ những chương trình nghệ thuật ở quy mô trong nước, chưa thể trở thành lý do phải đến của những tên tuổi toàn cầu của lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Trong khi đó, Nhà hát Opera Hà Nội với khán phòng opera hơn 1.800 chỗ, xấp xỉ Nhà hát Esplanade Singapore cùng hệ thống âm thanh hiện đại bậc nhất sẽ nâng tầm không gian, sẵn sàng cho các buổi công diễn quốc tế. Hút giới nghệ sĩ quốc tế, giới mộ điệu trên toàn cầu.

KTS Hồ Thiệu Trị nói rằng công trình đẹp đẽ này đã cộng thêm những giá trị văn hóa, nghệ thuậtvà sức hấp dẫn du lịch vào sự phát triển của thủ đô. Kiến trúc sư Hồ Thiệu Trị nhận định rằng công trình này đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của Thủ đô, không chỉ về mặt kiến trúc mà còn nâng cao giá trị văn hóa nghệ thuật và sức hút du lịch. Một tác phẩm đẹp đẽ không chỉ tô điểm cảnh quan mà còn tạo nên sự cộng hưởng mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển đồng bộ—điều mà đất nước luôn hướng đến.

Với những nét độc đáo và giá trị riêng có, Nhà hát Opera Hà Nội không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là biểu tượng văn hóa, nâng tầm hình ảnh Hà Nội từ thành phố lịch sử sang một trung tâm văn hóa nghệ thuật mang hơi thở thời đại, kết tụ tinh hoa văn hóa thế giới. Đó chính là minh chứng cho sự vươn mình mạnh mẽ của một Hà Nội hiện đại nhưng vẫn giữ trọn bản sắc.