Lần gần nhất có đợt mở bán, bạn xin nghỉ vài ngày, ra quán net (dùng máy chơi game nó khoẻ hơn máy ở nhà), ngồi đăng ký duyệt hồ sơ online. Cứ bấm, hệ thống báo “hiện đang có quá nhiều người đăng ký”, lại bấm. Bấm đến mụ mị đầu óc, bấm trong hy vọng và thất vọng, nhưng vẫn ngồi lì ra đó và bấm. Gia đình đợi bạn ở nhà, tài chính có hạn, khả năng vay có hạn. Ngồi mà bấm. Sau 3 ngày, bạn bỏ cuộc. Và trên mạng thì nhanh nhản những quảng cáo về dịch vụ đăng ký mua nhà ở xã hội, nơi nói có hàng trăm nhân viên, nơi nói có tool rất mạnh… Giá cả loại “dịch vụ” này thì trên trời dưới biển, từ vài triệu tới vài trăm triệu. Nhưng không bên nào dám “bao” thành công.
Những lựa chọn khác có vẻ trong tầm tay hơn, là những quảng cáo về suất đặc biệt của chủ đầu tư, suất ngoại giao, suất quan hệ… và dĩ nhiên là giá cũng cao hơn nhiều so với giá niêm yết (tuy mềm hơn giá thị trường).
-----
Hồi đầu năm, có người đã lạc quan nhận định, năm 2025 sẽ là “năm của nhà ở xã hội” khi mà Bộ Xây dựng cho biết sẽ có 135 dự án được triển khai với gần 102 nghìn căn. Riêng Hà Nội, lượng cung nhà ở xã hội sẽ tăng gấp 2,1 lần so với năm trước.
Sự thực thì sao? Cơn bão giá nhà ở không hề bỏ qua phân khúc nhà ở xã hội, và mức giá (lẽ ra là) thấp của nhà ở xã hội chỉ khiến sự tăng giá trở nên khó hiểu hơn gấp nhiều lần. Lấy ví dụ khu Đại Kim ở phường Định Công, năm 2016 được bán cho người có thu nhập thấp với giá khoảng 15 triệu/m2. Sau 9 năm, những căn chung cư cũ ấy giờ được bán với giá 70-80 triệu/m2, thậm chí là 90 nếu view đẹp. Mức giá ấy thì tiệm cận với chung cư cao cấp mới xây rồi còn gì?!
Lãnh đạo các tập đoàn bất động sản lớn đã chỉ ra một số vướng mắc nổi bật nhất khiến việc triển khai các dự án nhà ở xã hội còn chậm và chưa tới đúng đối tượng có nhu cầu:
- Thời gian hoàn thành thủ tục hành chính và quy hoạch (với các nhà thầu) còn dài, trong khi mức lợi nhuận chỉ 10% với nhà ở xã hội là quá thấp, dẫn đến doanh nghiệp chỉ chậm “ra hàng” là cầm chắc lỗ, thậm chí lỗ nặng.
- Hạn chế trong điều chỉnh hệ số sử dụng đất và quy mô dân số ở các dự án nhà ở xã hội để sử dụng đất tiết kiệm và hiệu quả hơn.
- Lãi suất cho vay với người mua, thuê nhà ở xã hội 6,6% hiện tại là cao (đề xuất cho vay tương tự mức cho vay hộ nghèo 4,7%/năm).
Nhà ở xã hội có thể không cần mua, mà cơ bản là cho người có thu nhập thấp được thuê dài hạn với giá ưu đãi. Điều quan trọng nhất, là quỹ nhà ở xã hội cần tách biệt với quỹ nhà ở nói chung, thậm chí tách biệt với các cơn bão tỉ giá. Đó phải là một nguồn nhà ở không bị (chính xác hơn là không thể) đầu cơ, các quy định về luật tiếp tục kiện toàn để nhắm đúng đối tượng có nhu cầu đồng thời hỗ trợ họ.
-----
Trong câu chuyện này ở Thủ Đô, tôi quan sát thấy Đài PTTH Hà Nội bám sát phản ánh và không ngừng chiến đấu cho quyền lợi nhà ở xã hội của người có thu nhập thấp trong suốt năm qua. Ngày 4/12 - tức là ngày mai - Diễn đàn “Xây dựng thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững năm 2025” do Đài PTTH Hà Nội chủ trì sẽ diễn ra với sự tham dự của đại diện các Bộ ban ngành liên quan, cùng các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực bất động sản. Để chờ xem, sau những cuộc như thế có giải pháp gì cụ thể được đưa ra không?
Còn người bạn tôi nhắc tới ở đầu bài viết này, đã chấp nhận mua lại một suất nhà ở xã hội với giá chênh gấp đôi. Nhưng anh vẫn thấy mình may mắn, vì giờ ngay cả cái suất ấy mới gần 2 tháng cũng đã tăng cả trăm triệu rồi.
----
Ảnh: Văn Đoan
Tác giả: Phạm Gia Hiền