Mới đây, Sở Xây dựng TP.HCM cho biết toàn thành phố còn tới 163 chung cư chưa bàn giao quỹ bảo trì. Nói nôm na, đó là số tiền 2% mà cư dân đã “trả trước” khi mua căn hộ, giống như gửi gắm niềm tin để về lâu dài bảo trì thang máy, sơn lại hành lang, sửa hệ thống PCCC, thay bóng đèn bị chập… Ai ngờ “tiền trao” rồi mà “cháo không múc”, cư dân thì chờ dài cổ, còn chủ đầu tư thì… điềm nhiên như không có chuyện gì xảy ra.
Băng rôn, đơn thư: Vật bất ly thân của cư dân hiện đại?
Chuyện lạ mà quen: mỗi sáng đi qua một số chung cư ở Thủ Đức, Tân Bình hay Phú Nhuận, người ta có thể bắt gặp hàng loạt băng rôn đỏ rực, dòng chữ in đậm, kiểu như: “Yêu cầu bàn giao quỹ bảo trì”, “Đòi quyền lợi cư dân”. Không ít người đùa rằng, sống chung cư bây giờ không chỉ cần chìa khoá, mà còn nên chuẩn bị thêm… dây buộc băng rôn và máy in màu.
Tình trạng này đã kéo dài nhiều năm, từ chỗ căng thẳng nhẹ thành… căng như dây đàn. Chung cư Saigon Gateway tại TP.Thủ Đức là ví dụ sống động: đi vào hoạt động đã lâu, cư dân sống đủ lâu để biết tên nhau, làm lễ đầy tháng cho hàng xóm, thậm chí kỷ niệm 5 năm ngày chuyển về ở, nhưng quỹ bảo trì thì vẫn “lơ lửng giữa không trung”.
Mới đây, TP.HCM đã buộc phải chỉ đạo cưỡng chế bàn giao quỹ tại đây. Một số người gọi vui đây là “phiên bản chung cư không lời giải” – cưỡng chế rồi chưa chắc xong, cư dân vẫn phải kiên trì như thiền sư, chờ giấy tờ, sổ hồng và… lòng tốt của chủ đầu tư.
2% - Con số nhỏ nhưng sức nặng lớn
Con số 2% giá trị căn hộ tưởng là bé, nhưng với một dự án hàng trăm căn, thì đó là số tiền cực lớn, hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng. Và dĩ nhiên, “tiền nhiều để đâu cho hết”? Câu trả lời nằm ở chỗ: nhiều chủ đầu tư vẫn nắm giữ quỹ này như một khoản… “tiết kiệm không kỳ hạn”, lặng lẽ hưởng lợi, trong khi cư dân thì phải đi “gõ cửa từng cấp chính quyền”.
Mấu chốt ở đây là: Luật thì có, quy định thì rõ, nhưng thiếu cơ chế xử lý nhanh và mạnh tay. Cưỡng chế bàn giao? Đã có, nhưng triển khai như… đi bộ dưới trời mưa: chậm, dính và dễ bỏ cuộc.
Cư dân giờ khôn hơn trước, nhưng vẫn… yếu thế
Người mua nhà giờ không còn ngây thơ như trước. Họ biết hỏi giấy phép, tìm hiểu chủ đầu tư, kiểm tra pháp lý. Nhưng đến chuyện quỹ bảo trì, họ vẫn bị rơi vào thế bị động. Một phần vì hợp đồng mua bán thường do chủ đầu tư “soạn sẵn”, phần khác vì cư dân mới về ở, chưa kịp thành lập Ban quản trị thì chủ đầu tư đã “biến mất” như một nghệ sĩ thoát hiểm.
Mặt khác, dù nhiều người đã chịu khó lên tiếng, gửi đơn, kêu cứu, nhưng thực tế cho thấy: đòi lại quỹ bảo trì có khi còn gian nan hơn… thi đại học.
Giải pháp? Cần “cởi luật”, không chỉ dừng ở “kêu gọi”
UBND TP.HCM và Sở Xây dựng thời gian qua đã rất nỗ lực ra văn bản, đốc thúc các quận huyện xử lý. Nhưng thực tế chứng minh: văn bản không làm chủ đầu tư… chuyển khoản. Cần có chế tài mạnh hơn, như phong tỏa tài khoản, không cấp phép dự án mới nếu chưa bàn giao quỹ cũ – mới mong “ép dầu ép mỡ được chủ đầu tư”.
Ngoài ra, cư dân cũng nên chủ động hơn: thành lập Ban quản trị sớm, thuê tư vấn pháp lý, bởi trong “trận chiến 2%” này, không ai bảo vệ cư dân tốt bằng chính cư dân với nhau.
Mua nhà để an cư, nhưng nếu sống trong nỗi lo “quỹ bảo trì trôi dạt về đâu”, thì cư dân khó mà yên lòng. Trong khi chờ quy định pháp luật được siết chặt hơn, mỗi chung cư vẫn là một “trận địa nhỏ”, nơi cư dân phải tự bảo vệ quyền lợi của chính mình, từng lá đơn, từng băng rôn, từng lời nhắc nhở với chủ đầu tư.
Còn chuyện 163 chung cư chưa bàn giao quỹ? Có lẽ TP.HCM cần một “chiến dịch đặc biệt”, chứ không thể để chuyện này “kéo dài như tuyến Metro số 1”.