Một trong những "nút thắt" nghiêm trọng nhất hiện nay là tiền sử dụng đất – yếu tố chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu chi phí phát triển dự án. Nghịch lý nằm ở chỗ: thay vì được xác định minh bạch ngay từ đầu, nhiều dự án phải tạm nộp theo mức "ước tính". Nhưng sau đó, con số thực tế lại bị điều chỉnh tăng gấp nhiều lần, gây áp lực nặng nề cho chủ đầu tư, và tất yếu đẩy toàn bộ chi phí ấy vào giá bán cuối cùng.
Điển hình là một dự án tại TP. Thủ Đức mới đây: tiền sử dụng đất ban đầu được ước tính khoảng 50 tỷ đồng, nhưng sau khi tính lại, con số thực tế vọt lên… hơn 300 tỷ. Trong khi nhiều sản phẩm đã được chào bán theo mức giá cũ, doanh nghiệp buộc phải đối mặt với rủi ro thua lỗ, hoặc phải điều chỉnh giá bán dẫn đến hệ quả trực tiếp là giá nhà tiếp tục leo thang.
Khoản chênh lệch khổng lồ ấy không đến từ sai phạm của doanh nghiệp, mà do việc định giá đất chưa minh bạch, kéo dài quá lâu. Người ta bảo, doanh nghiệp không sai, nhưng vẫn phải gánh. Mà gánh rồi thì sao? Thì giá nhà lại phải tăng để bù lỗ, để tồn tại.
Tôi – như bao người đang đi làm, tích góp từng đồng không khỏi rùng mình khi nghe con số ấy. Vì nó có nghĩa là gì? Là giá căn hộ mà tôi từng ước mơ có thể chạm tới, giờ đã vọt lên thêm vài trăm triệu, thậm chí cả tỷ đồng. Còn khoản tiết kiệm của tôi thì vẫn vậy lương không tăng, lãi vay lại bấp bênh.
Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội BĐS TP.HCM nói đúng: Doanh nghiệp không có lỗi, nhưng lại bị bắt nộp thêm vì cơ quan nhà nước chậm ra quyết định giá đất. Hệ quả là gì? Dự án không thể triển khai, hoặc bị “đắp chiếu” chờ tính tiền đất xong. Doanh nghiệp oằn mình với lãi vay, chi phí đội lên từng ngày. Còn người dân như tôi thì chỉ biết đứng ngoài mà nhìn giá nhà trượt xa khỏi tầm tay.
Hội Môi giới BĐS Việt Nam cũng cảnh báo: Nếu tiếp tục giữ cách tính thiếu minh bạch như hiện tại, thị trường sẽ thiếu nguồn cung nghiêm trọng. Mà đã thiếu cung, lại thêm chi phí phát sinh – thì đừng mơ chuyện giảm giá nhà.
Người dân không đòi hỏi nhà giá rẻ phi thực tế. Nhưng chúng tôi có quyền kỳ vọng vào một thị trường minh bạch, một chính sách ổn định, để việc mua nhà không là cuộc đua với lạm phát, với rủi ro chính sách, hay với sự chậm trễ của hệ thống hành chính.
Giá nhà đã quá cao. Nhưng nếu không có giải pháp quyết liệt, thì người dân sẽ còn phải hỏi nhau thêm nhiều lần nữa: Bao giờ mới mua nổi nhà?