Giới trẻ bây giờ ...
Bữa đi họp hội đồng quản trị 1 công ty bé ở UK (Anh Quốc), mình vô sớm ngồi tán nhảm với một bác vào năm 1992 vác 120k đi mua 1 căn nhà, vay 80% vốn. Thời mà thu nhập dôi dư hộ gia đình 10k/năm mà bác có 120k là kinh lắm.
Giờ thì mỗi năm căn đó tạo ra cho bác 100k net income vào portfolio bất động sản 52 căn của bác. Tất cả trong tên công ty hoặc quỹ đầu tư nên không có đóng xu thuế nào cả vì là tài sản cố định của tổ chức. Có công ty khai ngành kinh doanh là dọn vệ sinh mà doanh thu 90% là từ cho thuê nhà và đầu tư vào cái quỹ trust, mà cái quỹ trust đó toàn cầm nhà cho thuê của chính bác.
Số có net yield 60-80% giờ ở UK nhiều lắm, nếu các bạn đi coi các cụ mua nhà hồi 1992 ở giá 40-70k/căn nhà. Giờ số đó toàn 400k trở lên. Yield cho vay 6% mà một số anh em đi bán nhà nói bạn ngày nay thì chính là hơn 50% vốn gốc các cụ bỏ vào năm ấy rồi còn gì.
Mà thật ra các cụ đã remortgage lại từ 8 kiếp, nghĩa là vốn lấy ra cả rồi, hiện tại toàn là bank cho vay lại trên 100% tiền cap gain. Y như anh Musk đi cắm cổ phiếu Tesla tăng x lần lấy tiền ra chơi, game anh ấy giờ bỏ vào toàn là tiền vay bank lấy ra từ cap gain của công chúng đầu tư donate chứ gì nữa.
Nói lại cụ cầm mấy chục căn nhà kia. Cụ ngồi thương cảm "Giờ nhìn mấy đứa bây đi mua nhà cho thuê tội quá. Hồi xưa tụi tao mua xong cho thuê 3-4 năm hòa vốn". Tại xưa lãi suất là tính vô trừ thuế, rồi còn được ưu đãi nhiều thứ nữa. Với lại nhiều đợt tăng giá mạnh nhà trong quá khứ nữa. Mấy đợt đó các cụ vay xong quay vòng lại rất dễ.
Rồi tới khủng hoảng 2007-2009 lúc đó các bác có tài sản nhiều lại dễ được cho quay vòng thấp và hỗ trợ hồi 2010 ra gom 1 đống hàng. Thời 2010 vẫn siết cho vay người mới chơi lần đầu, chứ các cụ có nhiều hàng thì có nhiều scheme hỗ trợ lắm. Giống các lãnh đạo nhà mình và Trung Quốc giờ đang chỉ đạo tăng cho vay bất động sản.
Giống bữa bác editor đi ngang thấy mình ngồi cày paper thì thương cảm, "bây tội quá, xưa tụi tao làm bài đi gửi bài tạp chí top 3 thế giới thì khoảng 50% cơ hội là nó đăng chứ đâu có tỷ lệ nhận bài 1,9% như giờ. Mà xưa có cái bài trên TAR chạy 2 cái regression xong là được đăng, có đâu mà chạy 500 cái test như bây giờ." Mà tỷ lệ nhận bài 1,9% là những ai dám nộp bài lên top 3. Tự tác giả đã kiểm duyệt trước khi nộp rồi. Ví dụ như mình, chỉ khoảng 10% số bài trong 10 năm qua mình dám đi nộp tạp chí top 3 thế giới của ngành. Tỷ lệ được nhận là 0%.
Mình ngồi ngẩn ngơ bất lực một lúc, rồi lại quay vào máy nhìn cái application một bạn PhD mới gửi xin mình làm hướng dẫn. Mình viết email từ chối. Nếu hồi xưa hồ sơ và proposal của mình lúc xin PhD làm được tốt 1/10 của bạn đã hay. Vấn đề là số hồ sơ nộp với trình độ gấp 2-3 lần bạn đông như quân Nguyên.
Năm nay mình phải năn nỉ, đe dọa các co-author thân thiết trong trường thì người ta mới chịu đồng hướng dẫn vì đông hồ sơ nộp quá, và bà con ngày càng khó tính khi mà mặt bằng hồ sơ ngày một tăng. Ngày xưa kiểu "trường top + Stat/Math" giỏi là auto giành giật PhD. Nay thì đó là điều kiện cơ bản để các bạn không bấm nút delete email không thèm trả lời luôn.
Anh em hay nói "giới trẻ bây giờ rất giỏi". Cũng khá đúng (dù cũng có không ít bạn viết cái email 5 chữ khiến một bác nhận giải Giáo sư Finance thành tựu trọn đời của UK nổi điên bỏ 30 phút ra viết 1 cái email dài sọc gửi cho everyone nói "chúng mày ít ra cũng phải biết dùng ChatGPT để viết 1 cái email cho nó đàng hoàng").
Vấn đề là bây giờ "giỏi" trong mắt người đi trước là không đủ. Vì bây giờ đa số bạn trẻ đều giỏi hơn người đi trước vì được training đàng hoàng hơn, không mất thời gian mò mẫn, có đủ loại bootcamp, event hỗ trợ. Kết quả là mức độ cạnh tranh tăng cao hơn nhiều.
Tối qua một bạn mình ở UCL gửi email nói "Ê, mày recommend tới 5 đứa trường mày nộp hồ sơ ngành tao để học Master, tao chỉ có thể còn suất nhận 2 thôi, mày chọn rồi nói tao. Tại mày giới thiệu nên tao mới nhắn. Chứ giờ hết suất rồi, còn vài hồ sơ borderline thôi".
Mình nhắn lại: "đứa nào cũng giỏi hơn tao 10 lần, mày chọn random đi". Nghĩ cũng tội, mà biết làm sao.
Hồi tháng 12 năm ngoái mình ngồi ở ga quay Harry Potter ở London chém gió với cụ Head of Research của 1 investment bank nổi đình đám năm ngoái vì vụ sáp nhập như phim của nhà cụ. Sẵn mình hỏi tới rồi giờ bên cụ có đang tuyển không hay freeze head count. Cụ bảo vẫn tuyển, mà giờ hồ sơ nộp làm analyst từ trường top (top của cụ means là UK/EU top kiểu Cam/Ox/HEC/Insead/ETH) + có 2 năm summer intern ở top 10 bank Châu Âu nhiều tới nỗi giờ cái đó thành tiêu chuẩn gửi xe tự nhiên. 5-10 năm trước làm gì có vụ đó. Nó học 3 năm Undergrad mà có 2 năm summer intern top 10 là siêu lắm. Giờ nó thành tiêu chuẩn được gửi xe. Mà lương analyst top bank giờ thì chỉ là đủ sống ở London thôi.
Cho nên các bạn trẻ bây giờ giỏi lắm và thất nghiệp trong giới trẻ ngày một cao. Tài sản thì phần lớn trong tay các cụ. Bank thì cho các cụ vay lấy tiền ra chơi dựa trên tài sản.