Nhân ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10/2019), Dân trí đã có cuộc trao đổi với GS. Đặng Hùng Võ – nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường. Ông Võ được biết đến là một chuyên gia kinh nghiệm trong lĩnh vực bất động sản, có nhiều đóng góp cho ngành quản lý đất đai Việt Nam.

Là chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực bất động sản, có một thời gian dài gắn bó với hoạt động doanh nghiệp trong lĩnh vực này, ông đánh giá như thế nào về vai trò của các doanh nghiệp địa ốc đối với nền kinh tế. Có ý kiến cho rằng nền kinh tế khó phát triển bền vững nếu chỉ trông chờ vào sự phát triển của các “ông lớn” địa ốc, ông nghĩ sao?

Một thực tế rất tích cực, đó là hiện nay khá nhiều doanh nghiệp bất động sản chuyên nghiệp, phát triển các phân khúc bất động sản có chất lượng, đáp ứng yêu cầu cuộc sống thực tế, có được lòng tin của khách hàng. Những sai trái trong lĩnh vực địa ốc thời gian qua cũng đang được dần siết lại.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có những doanh nghiệp làm sai luật để tạo lợi ích cho mình, làm cho thị trường bất động sản méo mó, xấu xí. Mà điển hình nhất gần đây đó là Công ty Alibaba…

Alibaba là ví dụ về việc cố tình sai luật để tìm kiếm lợi ích, những vụ việc như này cần được xử lý mạnh tay.

Nhìn chung, thị trường bất động sản cũng như bao lĩnh vực ngành nghề khác, vẫn có những mặt được và chưa được. Nhìn ở góc độ tích cực, những “mặt được” cũng đang một dần nhiều lên. Như tôi nói bên trên, đó là sự chuyên nghiệp hơn, trưởng thành hơn ở một số doanh nghiệp.

Nếu tính tổng vốn đầu tư, lượng hàng hoá của bất động sản thì hiện chưa đến mức vượt quá 30% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Chưa vượt quá 30% thì tôi nghĩ chưa đáng quan ngại lắm.

Bên cạnh đó, quá trình đô thị hoá đang tiếp tục diễn ra mạnh, và do đó rất cần sự phát triển của doanh nghiệp bất động sản. Tuy nhiên tôi đồng tình cho rằng, nền kinh tế khó có thể bền vững nếu chỉ trông chờ vào sự phát triển mà vào các “đầu tàu” là doanh nghiệp địa ốc.

Bất động sản liệt vào thị trường vốn, chứ không phải hàng hoá. Cần phải giữ nó với vai trò là thị trường vốn, không phải mục tiêu để phát triển kinh tế.

Tại Hội nghị gặp gỡ giữa lãnh đạo TP.HCM với các doanh nghiệp bất động sản hồi tháng 4/2019, các doanh nghiệp vẫn tiếp tục “kêu” thủ tục rườm rà, khó khăn tiếp cận nguồn vốn… Thậm chí, ngay lãnh đạo chính quyền TP cũng cho biết đang rất áp lực trước tình trạng nhiều cán bộ sợ trách nhiệm đến mức không dám làm việc… Điều này ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của doanh nghiệp. Ông nghĩ sao về những khó khăn mà các doanh nghiệp bất động sản đã và đang gặp phải?

Doanh nghiệp vẫn kêu thủ tục rườm rà, mất nhiều thời gian thực hiện, thậm chí cả những ách tắc không đáng có… Những vấn đề này nằm trong phạm vi hoàn chỉnh pháp luật.

Trình tự phê duyệt thủ tục dự án kéo dài, vốn đầu tư ban đầu của doanh nghiệp không được vận hành gây thiệt hại cho họ, rồi lỡ cơ hội của kinh doanh của họ.

Những khó khăn này có phần nguyên nhân xuất phát từ xung đột pháp luật có liên quan, kể cả Luật xây dựng, Luật đất đai, Luật kinh doanh bất động sản… Vài chục điểm xung đột giữa các luật này đã “chỉ mặt đặt tên” tuy nhiên đến nay vẫn cứ vướng, vẫn cứ bế tắc.

Vì sao? Vì cơ quan quản lý chưa “động chân động tay”, đùn đẩy trách nhiệm, bộ này lại nghĩ bộ kia làm. Định vị điểm xung đột thì rõ ràng nhưng vẫn chưa quyết gây ách tắc dự án, ách tắc thị trường.

Tình trạng nhiều cán bộ sợ trách nhiệm đến mức không dám làm việc, không dám quyết… là có. Nhiều cái họ dám quyết khi chưa đẩy cao phòng chống tham nhũng. Nhưng thời gian qua, với hàng loạt vụ bắt bớ, quả thực nhiều cán bộ chần chừ, không dám làm, không dám phê duyệt, gây ách tắc các dự án.

Cái sai rõ ràng cần phải được xử lý nghiêm minh, ai làm sai thì phải chịu những mức độ kỷ luật thích đáng. Tuy nhiên theo ông phải làm thế nào để vừa xử được cái sai mà không làm cán bộ lo lắng, sợ không dám làm, dám quyết?

Cuộc chiến chống tham nhũng càng được làm một cách mạnh mẽ càng cho thấy sự quyết tâm của Đảng, của nhà nước trong việc nghiêm trị những cán bộ vi phạm.

Tuy nhiên cần phải nhấn mạnh việc xử lý tham nhũng cần phải đích đáng, minh bạch, công bằng, tránh bị kẻ xấu lợi dụng làm hoang mang.

Về những xung đột pháp luật tôi đề cập trên, cần phải tháo gỡ sớm nhất. Hướng dẫn cấp nghị định của Chính phủ là có thể xử lý được một số bất cập. Bởi nhiều bất cập chỉ do cách hiểu, khái nhiệm… Nghị định hoàn toàn có thể xử lý được.

Xin ông nêu một số gạch đầu dòng về những khó khăn mà doanh nghiệp địa ốc tiếp tục phải đối mặt trong những tháng cuối năm 2019 và năm 2020 đang cận kề?

Đầu tiên chính là những khó khăn về thủ tục hành chính mà tôi đề cập ở trên. Những khó khăn về trình tự, thủ tục có thể khiến doanh nghiệp bị nhỡ cơ hội, thiệt hại rất nhiều. Gây ra tình trạng trớ trêu là rút ra cũng khó mà chờ đời cũng khó.

Còn có hiện tượng làm sai nhưng cơ quan quản lý, chính quyền chậm vào cuộc, chậm xử lý, ví dụ điển hình như trường hợp Alibaba… Dự án ở địa phương từng ấy năm trời, bao nhiêu tiền huy động của dân mà mãi mới xử lý, người dân vừa mất tiền vừa mất niềm tin. Thị trường trở nên vô cùng méo mó khi có những vụ việc như thế.

Tiếp nữa, việc ngân hàng siết chặt tín dụng cho vay, sẽ tạo ra nhiều rào cản lớn đối với doanh nghiệp bất động sản. Cửa tiếp cận vốn lại càng hẹp lại. Khi thị trường tiền tệ đảm bảo an toàn quá thì lại làm khó thị trường bất động sản. Đã kinh doanh thị trường thì không thể an toàn 100% được. Ai cũng giữ an toàn cho mình rồi đẩy khó cho doanh nghiệp và cho cơ quan khác thì sao phát triển được.

 Lĩnh vực hoạt động kinh doanh bất động sản tại Việt Nam cũng còn quá nhiều rủi ro. Và rủi ro lớn nhất lại đến từ cơ chế, chính sách còn nhiều bất cập, lỏng lẻo, trong đó có chính sách đất đai.

Nhân ngày doanh nhân Việt Nam, ông có đôi điều gì muốn chia sẻ, gửi gắm tới cộng đồng doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp địa ốc nói riêng?

Theo thống kê, khối kinh tế tư nhân đang đóng góp 42% GDP, 53% cơ cấu vốn và 85% việc làm cho nền kinh tế. Những năm vừa qua, kinh tế tư nhân ngày càng lớn mạnh, trở thành bộ phận quan trọng trong nền kinh tế.

Quan niệm về vai trò kinh tế tư nhân cũng đã thay đổi theo hướng tốt hơn, nâng cao hơn. Định hướng này đúng với quy luật thị trường. Mong rằng các doanh nghiệp cố gắng nâng cao nhận thức pháp luật. Tránh mọi tổn thất khi bị quy là vi phạm mặc dù bản chất không phải như thế.

Còn những hành vi cố tình vi phạm để mang lại lợi ích cho mình thì cần dừng lại. Đó là sự đóng góp chung cho kinh tế hiệu quả. Đừng nghĩ đến chuyện chộp giật, kiếm lợi ích 10 để chi 5 cho thoát tội, còn 5 “đút túi”. Thị trường bất động sản lâu dài, bền vững không chấp nhận cho lối làm ăn như vậy.

Tôi cũng cho rằng, để thị trường lành mạnh hơn, để bất động sản phát huy được sự hiệu quả thì cần triệt tiêu mạnh việc sai phạm, nghiêm túc xem xét hạn chế phân lô bán nền.

Muốn phát triển được chúng ta cần đầu tư trên đất chứ không phải để thửa đất nằm im, chôn vốn. Đất nền có tính đầu cơ, tích vốn nên không phát triển được. Hàng loạt các vụ phân lô bán nền trái phép vừa qua là minh chứng cho thấy đã đến lúc cần có siết chặt hơn vấn đề này. Cần có cơ chế rõ ràng hơn, để một cái cửa thật hẹp cho việc phân lô bán nền.

Còn một vấn đề nữa nằm ở sắc thuế bất động sản. Vừa rồi, Bộ Tài chính có đưa ra đề xuất về thuế tài sản nhưng vấp phải nhiều sự phản đối. Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu rằng muốn đô thị hoá tốt thì phải thu tại chỗ để đủ phát triển. Có thuế tài sản tại các đô thị thì họ mới tự nâng lên, mới tự phát triển được.

Xin cám ơn ông về cuộc trò chuyện này!