Tại hội thảo phát triển các thể chế hỗ trợ thúc đẩy thị trường đất nông nghiệp ở Việt Nam diễn ra sáng nay (25/2), ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã đưa ra những nhận định khách quan. Ông cho rằng có 4 nguyên nhân chính dẫn đến việc DN khó tiếp cận đất đai ở Việt Nam.
Thứ nhất là khả năng tiếp cận và tích tụ đất đai của doanh nghiệp còn hạn chế. Trong khi DN tư nhân trong nước không được giao đất có thu tiền sử dụng đất nông nghiệp, chỉ thuê đất để đầu tư sản xuất nông nghiệp. DN nước ngoài thì không được phép nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp.
Thứ hai, việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất hiện nay chưa khả thi do các chính sách bảo vệ quyền lợi của bên góp vốn chưa rõ ràng, đầy đủ. Các giải pháp thực thi còn lúng túng, chưa rạch ròi giữa các hình thức góp vốn bằng quyền sử dụng đất mà bên góp vốn chuyển giao toàn bộ quyền sử dụng đất cho bên nhận góp vốn.
Thứ ba, khung giá đất nhà nước hiện hành chưa phù hợp với thị trường, thường chỉ khoảng 20 – 30% khung giá đất thị trường. Khung giá đất do tỉnh ban hành chỉ bằng 30 – 60% giá đất thị trường tại địa phương. Đặc biệt, cơ chế tính giá đất còn chưa rõ ràng, minh bạch, điều này dễ dẫn đến việc tranh chấp, sa lầy trong đền bù, giải phóng, mặt bằng.
Thứ tư, các thủ tục, điều kiện quy định tại một số văn bản pháp luật không thống nhất, chồng chéo, liên quan đến nhiều cấp khiến doanh nghiệp và nhà đầu tư không biết thực hiện thủ túc nào trước, thủ tục nào sau. Chính điều này khiến thời gian thực hiện các dự án bị đình trệ, kéo dài, gia tăng chi phí về thời gian, tiền bạc và rủi ro đối với doanh nghiệp.
Ông Tuấn cho rằng, muốn thúc đẩy thị trường đất nông nghiệp ở Việt Nam, chính phủ cần cải cách thủ tục hành chính và rà soát, tháo gỡ các chồng chéo pháp luật. Đồng thời, nhà nước cần xây dựng lại khung phổ pháp lý và bảo vệ quyền sở hữu, quyền hợp đồng của DN.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Trung Kiên, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (PTNNNT) cho rằng nhà nước cần quy định cụ thể về minh bạch hóa thông tin quản lý và sử dụng đất đai, từ khâu quy hoạch sử dụng đất đến giám sát thực hiện quy hoạch và thực trạng sử dụng đất. Và bổ sung các quy định về trách nhiệm cung cấp cơ sở dữ liệu và thông tin về đất đai cho người dân của các tổ chức quản lý về đất đai.