“Tắc nghẽn” từ khâu GPMB

Thông tin tại cuộc họp giao ban báo chí do Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội tổ chức chiều 6-8, ông Nguyễn Kim Vinh, Phó Chủ tịch UBND quận Bắc Từ Liêm cho biết, quận hiện có 154 dự án phải triển khai công tác giải phóng mặt bằng với tổng diện tích thu hồi 491,2 ha, liên quan đến 5.780 hộ dân; trong đó chỉ có 70 dự án đang được triển khai.

Đến ngày 1-7-2019, quận hoàn thành giải phóng mặt bằng 8 dự án với diện tích 195.911m2, liên quan đến 861 hộ gia đình và 53 tổ chức với số tiền phê duyệt 1.928,383 tỷ đồng. 

Thực trạng nêu trên không chỉ xảy ra tại quận Bắc Từ Liêm mà xảy ra tại nhiều quận huyện của thành phố. Thống kê của Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội cho thấy, trên địa bàn thành phố đang có 383 dự án chậm triển khai, để hoang hóa. Một trong những nguyên nhân chính là liên quan đến  khâu GPMB.

Đơn cử như trường hợp của dự án Xây dựng Nhà ở cán bộ công nhân viên kết hợp bãi đỗ xe tại Phường Minh Khai, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Ngày 16/4/2009, UBND TP Hà Nội đã có văn bản số 3170/UBND-XD chấp thuận đề nghị về việc thực hiện dự án trên. Ngày 20/8/2009, Sở QHKT đã chấp thuận Quy hoạch tổng thể mặt bằng khu đất với tổng diện tích khu đất lập nghiên cứu quy hoạch khoảng 13.540,8m2 để xây dựng các công trình cao 17-21 tầng và bãi đỗ xe.

Đến 210/6/2010, UBND huyện Từ Liêm đã có thông báo số 262/UBND-TB về việc sẽ thu hồi đất tại xã Minh Khai; Các quyết định thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư để phục vụ dự án; phê duyệt phương án tổng thể và các quyết định thu hồi đất nông nghiệp tại xã Minh Khai. 

Tuy nhiên, sau khi công khai chi tiết kế hoạch bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, trong nhiều năm, một số người dân sử dụng đất nằm trong phạm vi thực hiện dự án không đồng thuận. Mặt khác, ngày 26/7/2011 Thủ tướng chính phủ có quyết định số 1259/QĐ-TTg về việc phê duyệt quy hoạch chung xây dựng thủ đô Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050.

Đến 13/8/2015, UBND thành phố Hà Nội có quyết định số 3976/QĐ-UBND phê duyệt quy hoạch phân khu đô thị GS, tỷ lệ 1/5000. Theo đó, các dự án đang triển khai đều phải điều chỉnh lại quy hoạch cho phù hợp với quy hoạch chung nói chung và quy hoạch phân khu đô thị GS nói riêng. Dự án cũng không tránh khỏi việc điều chỉnh quy hoạch từ cao tầng xuống thấp tầng cho phù hợp với phân khu GS vành đai xanh sông Nhuệ.

Được biết, Công ty CP BIC Việt Nam là đơn vị được ủy quyền thực hiện dự án. Sau khi ký kết các hợp đồng hợp tác, Công ty cổ phần BIC Việt Nam đã nhanh chóng báo cáo, trình hồ sơ điều chỉnh quy hoạch tại Sở Quy hoạch kiến trúc Hà Nội, trình hồ sơ quyết đinh chủ trương đầu tư và được UBND thành phố chấp thuận; nhanh chóng báo cáo UBND quận Bắc Từ Liêm khởi động lại công tác GPMB sau khi dự án được điều chỉnh quy hoạch và quyết định chủ trương đầu tư.

Theo quy định tại Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/1/2017 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai, dự án chuyển tiếp tiến hành GPMB thu hồi đất. Ngày 05/12/2017, Hội đồng Nhân dân TP Hà Nội có Nghị quyết số 19/NQ-HĐND thông qua điều chỉnh, bổ sung danh mục các công trình, dự án thu hồi đất năm 2018 trong đó có dự án nêu trên. Cũng tháng 1/2018, UBND TP Hà Nội có Quyết định phê duyệt kế hoạch sử dụng đất năm 2018 của huyện Bắc Từ Liêm. UBND quận Bắc Từ Liêm cũng đã có thông báo thu hồi đất của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trong phạm vi GPMB theo đúng quy định của Luật Đất đai 2013.

Để phối hợp với chính quyền địa phương trong công tác GPMB dự án, Chủ đầu tư đã nghiên cứu, cân đối với các dự án thực hiện theo hình thức thỏa thuận và đã báo cáo UBND quận Bắc Từ Liêm để thực hiện hỗ trợ bổ sung thêm trên 500 ngàn đồng/1m2 đất cho các hộ gia đình, nâng giá trị đền bù hỗ trợ 1m2 đất GPMB tương đương 2 triệu đồng/m2 cao hơn rất nhiều so với phương án GPMB. Với phương thức hài hòa như vậy, nên ngay lập tức đã có trên 50% số hộ gia đình đến nhận tiền đền bù GPMB và bàn giao đất cho dự án.

Tuy nhiên số hộ dân còn lại do chưa hiểu hết tính chất xã hội của dự án có đòi hỏi mức đền bù quá cao so với khung hướng dẫn của nhà nước, cho dù nhiều trường hợp để lâu năm không canh tác, không có hộ khẩu tại địa phương, mua đi bán lại nhiều lần trái quy định của pháp luật. UBND Quận Bắc Từ Liêm đã lập phương án cưỡng chế để đẩy nhanh tiến độ GPMB, nhanh chóng thu tiền sử dụng đất cho ngân sách.

Theo phản ánh từ chủ đầu tư, mặc dù các quy định về mức bồi thường, hỗ trợ đã được quy định trong các văn bản pháp luật của Nhà nước và thành phố, nhưng không ít hộ dân có những đòi hỏi vượt quá mức quy định chung thậm chí phi lý (đơn giá yêu cầu bồi thường lên đến gần 10 triệu đồng/1m2 đất) không chấp hành bàn giao đất gây khó khăn, làm ảnh hưởng đến lợi ích chính đáng của cả chủ đầu tư và những hộ dân khác. Trong khi, dự án có tổng diện tích đất khoảng 1,3ha thì phần diện tích đất xây dựng cho nhà ở của cán bộ công nhân viên chỉ khoảng 4.170m2 đất, còn khoảng 9.736m2 đất để xây dựng bãi đỗ xe, cây xanh, đường giao thông.

Nhà đầu tư “điêu đứng”

Lý giải nguyên nhân dẫn đến công tác giải phóng mặt bằng được tiến hành quá chậm, ông Nguyễn Kim Vinh cho hay, có nhiều nguyên nhân đẫn đến tình trạng này. Điển hình như công tác giải phóng mặt bằng rất phức tạp khi một bộ phận người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường được phê duyệt. Với mỗi trường hợp như vậy, UBND quận mất nhiều thời gian để giải thích, thuyết phục hoặc tổ chức cưỡng chế. 

Lãnh đạo quận Bắc Từ Liêm khẳng định: “Công tác giải phóng mặt bằng được công khai, minh bạch. Chúng tôi sẽ lắng nghe ý kiến của nhân dân để nhận được sự đồng thuận cao nhất”.Cũng theo ông Nguyễn Kim Vinh, 7 tháng đầu năm 2019, quận đã phát hiện 80 trường hợp vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, đã lập hồ sơ theo quy định đối với 80 trường hợp, trong đó xử lý triệt để 32 trường hợp. 

Theo ông Nguyễn Trần Nam - nguyên thứ trưởng Bộ Xây dựng, dự án bị chậm triển khai sẽ dẫn đến tình trạng không nộp được tiền sử dụng đất và không có mặt bằng sạch để thi công. Quá trình GPMB thường có nhiều khoản chi phí phát sinh như giá đất tăng, các loại thuế, các khoản dự phòng và có thể kéo dài trong nhiều năm chưa dứt. Trong khi các khoản đầu tư đã đổ vào dự án bất động sản không phải là con số nhỏ mà từ vài trăm vài ngàn tỷ đồng. Chậm GPMB là hình thức thất thoát lớn vì tăng chi phí đồng nghĩa với việc tăng giá thành sản phẩm, giảm tính cạnh tranh và mất cơ hội đón thời điểm thuận lợi của thị trường.

Ông Nguyễn Trần Nam cho rằng, phía chính quyền, ban GPMB cần có tư duy tôn trọng, đối thoại trên cơ sở giải quyết nhu cầu của người dân trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Bên cạnh việc giải quyết hài hoà lợi ích của nhà nước - doanh nghiệp- người dân. Công tác tuyên truyền cần làm tốt để giải thích rõ những chủ trương chính sách và hành động của chính quyền. 

Người dân có đất trong phạm vi chỉ giới thu hồi cũng cần có nhận thức không phải cứ muốn giá nào muốn quyền lợi gì là được đáp ứng giá đó, quyền lợi đó. Người dân cũng phải đọc hiểu kỹ về những quy định pháp luật về mức giá bồi thường, hỗ trợ đền bù và tái định cư theo khung nhà nước áp dụng công khai. Việc giải quyết hài hòa lợi ích khi GPMB cũng giúp người dân sau di dời nhanh chóng thực hiện kế hoạch mới, ổn định cuộc sống và hạn chế tối đa những hành động quá khích sai luật dẫn đến hậu quả đáng tiếc.