Liên quan đến việc Công ty CP Đầu tư Đại Hải, chủ đầu tư dự án khu dân cư Sông Đà (phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức, TP.HCM) đem hàng trăm sổ đỏ của khách hàng đi thế chấp tại ngân hàng cả chục năm nay, TS Cao Sĩ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đặt nghi vấn có hay không việc bắt tay giữa chủ đầu tư dự án và ngân hàng.
Phân tích cụ thể, ông Kiêm cho biết, sổ đỏ là tài sản của mỗi công dân, cấp cho người có quyền sử dụng đất hợp pháp. Khi người đó muốn thế chấp quyền sử dụng đất để vay tiền ở ngân hàng thì phải trình sổ đỏ đứng tên mình, nếu không sẽ không thể vay được.
Trong trường hợp người khác đứng ra thế chấp sổ đỏ để vay vốn ngân hàng thì phải có giấy ủy quyền của người đứng tên trong sổ đỏ đó.
Việc đặt ra nghi vấn về sự bắt tay giữa Công ty CP Đầu tư Đại Hải và ngân hàng khi doanh nghiệp này đem hơn 200 sổ đỏ của khách hàng đi thế chấp ở ngân hàng cả chục năm mà khách hàng không hay biết, theo ông Kiêm, là có cơ sở bởi pháp luật đã đặt ra quy định mà chủ thể làm không đúng, tức là có sai lầm ở quy trình thực hiện, ở đối tượng nào đó.
Trong trường hợp này, có thể xảy ra sai sót ở 3 chủ thể: người có sổ đỏ, nhà đầu tư lợi dụng sổ đỏ của khách hàng đi vay và ngân hàng.
Đối với ngân hàng, theo TS Cao Sĩ Kiêm, cái sai có thể xảy ra ở chỗ ngân hàng không kiểm soát chặt chẽ, hoặc có sự bắt tay với chủ đầu tư dẫn đến kiểm soát không chặt chẽ trong quy trình, thủ tục cho vay không thực hiện đầy đủ, cuối cùng cho vay không đúng đối tượng.
Đối với người có sổ đỏ, về nguyên tắc, khi giao sổ đỏ cho ai thì phải có kiểm soát, có mục đích và có ủy quyền. Nếu chưa thực hiện các nguyên tắc trên nghĩa là đã làm sai.
Đối với chủ đầu tư dự án cầm sổ đỏ của khách hàng đi vay, theo TS Cao Sĩ Kiêm, chính là người sai nhất. Không hỏi ý kiến khách hàng và không được sự ủy quyền của khách hàng nhưng vẫn cầm sổ đỏ của khách đi vay; hoặc nói dối ngân hàng để được vay tiền, tức là đã lừa đảo ngân hàng và khách hàng.
Từ những phân tích trên, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng, trong trường hợp xảy ra tranh chấp thì phải đưa vụ việc ra tòa án phân xử xem ai đúng, ai sai, trách nhiệm thế nào, sai chỗ nào thì xử chỗ ấy.
Ghi nhận thực tế hiện nay có nhiều chủ đầu tư dự án bất động sản có khả năng tài chính kém, khi xây dựng dự án buộc phải tìm mọi cách để huy động vốn, song TS Cao Sĩ Kiêm cũng lưu ý rằng, sau tất cả, những sai sót xảy ra phần nhiều phụ thuộc vào trình độ quản lý, hiểu biết pháp luật của ngân hàng, đối tượng vay, sự quản lý của cơ quan quản lý nhà nước.
"Nếu người đi vay hiểu biết, ngân hàng kiểm soát chặt chẽ, các cơ quan quản lý phát hiện kịp thời để xử lý nghiêm minh thì đỡ xảy ra những trường hợp đáng tiếc như trên. Ngược lại, nơi nào trình độ pháp luật yếu, ngân hàng quản lý lỏng lẻo, các đối tượng lợi dụng được, móc ngoặc với ngân hàng, với chính quyền thì dễ xảy ra vi phạm.
Thế nên, trường hợp chủ đầu tư dự án đem sổ đỏ của khách hàng đi thế chấp ngân hàng phổ biến hay không phổ biến còn phụ thuộc vào môi trường, điều kiện nơi ấy thế nào, trình độ pháp luật của người dân, khả năng kiểm soát của ngân hàng và xử lý của các cơ quan pháp luật", ông Kiêm cho biết.
Đối với người dân, để tránh thua thiệt, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng, người dân phải tự trang bị kiến thức pháp luật cho mình, chẳng hạn việc quản lý sổ đỏ, thế chấp sổ đỏ khi vay ngân hàng thế nào... Khi thấy đã làm đúng mà quyền lợi của mình bị xâm phạm thì phải đưa nhờ cơ quan pháp luật phân xử, hỗ trợ, can thiệp. Còn trong trường hợp không hiểu biết mà vẫn làm thì phải tự gánh chịu hậu quả.
Về phía ngân hàng, theo TS Cao Sĩ Kiêm, trường hợp để xảy ra sai sót trong quy trình, thủ tục cho vay, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân, khi cơ quan pháp luật vào cuộc chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của ngân hàng, đặc biệt nợ xấu của ngân hàng sẽ tăng lên.